SÜNEN EBU DAVUD

Bablar    Konular    Numaralar  

TAHARA BAHSİ

<< 160 >>

DEVAM: 62. Çoraplar Üzerine Meshetmek [Ayakkabılar Üzerine Mesh Etmek]

 

حَدَّثَنَا مُسَدَّدٌ وَعَبَّادُ بْنُ مُوسَى قَالَا حَدَّثَنَا هُشَيْمٌ عَنْ يَعْلَى بْنِ عَطَاءٍ عَنْ أَبِيهِ قَالَ عَبَّادٌ قَالَ أَخْبَرَنِي أَوْسُ بْنُ أَبِي أَوْسٍ الثَّقَفِيُّ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ تَوَضَّأَ وَمَسَحَ عَلَى نَعْلَيْهِ وَقَدَمَيْهِ وَقَالَ عَبَّادٌ رَأَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَتَى كِظَامَةَ قَوْمٍ يَعْنِي الْمِيضَأَةَ وَلَمْ يَذْكُرْ مُسَدَّدٌ الْمِيضَأَةَ وَالْكِظَامَةَ ثُمَّ اتَّفَقَا فَتَوَضَّأَ وَمَسَحَ عَلَى نَعْلَيْهِ وَقَدَمَيْهِ

 

Evs b. Ebi Evs es-Sekafi'den demiştir ki; "Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) abdest aldı. Ayakkabıları ve ayakları üzerine meshetti.''

 

Ravi Abbad, es-Sekafi'nin, "Ben Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'i bir kavmin kuyusuna, (yani su deposuna) gelip abdest alarak ayakkabıları ve ayakları üzerine meshettiğini gördüm." demiştir.

 

Abbad; "Ben Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem)'in bir kavmin su kuyusuna gittiğini gördüm" dediği halde; Müsedded su deposundan da su kuyusundan da söz etmedi. Sonraki "Abdest aldı, ayakkabıları ve ayakları üzerine meshetti"(ifadelerini ise) her ikisi de ittifakla zikrettiler.

 

 

Diğer tahric: Ahmed b. Hanbel

 

AÇIKLAMA:     Hadiste geçen "ayakları üzerine meshetti" tabirinden maksat, çorab'a meshetmektir. Bir mahallin içindeki şey zikredilip te mahallin kendisi kasdedilmiş olması kabilinden bir mecazi mürseldir. İbn Reslan "Bu hadisin anlamı bir evvelki hadisin anlamı gibidir. Yani ayaklara meshetmekten maksat çoraplara meshetmektir" diyor.

 

İbn Kudame ise, "Nebiyyi Ekrem (sallallahu aleyhi ve sellem) nalinlerinin tasmaları üzerine meshetmiştir. Binaenaleyh Hadiste söz konusu edilen mesh çorapların üzerinde bulunan nalinlerin üzerine verilmiştir” diyor [İbn Kudame, el-Muğnl, I, 296]  ki bir önceki Hadisin izahına uygun düşüyor. Hanefi ulemasından Bedruddin Ayni ise bu konuda şöyle diyor. "Bu hadisin zahirinden ayaklara ve ayakkabılara meshetmenin caiz olduğu anlaşıhyorsa da bu ancak abdestli iken alınan nafile abdestlerde geçerlidir. Yoksa bozulan bir abdesti yenilemek için ayaklar üzerine meshetmek caiz değildir." Merhum Ayni bu görüşünü ibn Hıbban ve İbn Huzeyme'nin rivayet ettiği hadislerle isbat etmiştir.

 

Beyhaki ise; "ayakkabı üzerine mesh etti" cümlesini "ayaklarını pabuç içinde iken yıkadı" şeklinde tefsir etmiştir. Yerinde bir tefsirdir. Zira Arapça'da mesh kelimesi yıkama manasına da gelir. Ayrıca bu hadisi "Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) ayaklarını yıkadı" şeklinde rivayet edenler çoğunluktadır. Ayakkabıları üzerine mesh etti diyenler ise azınlıkta kalmıştır. Konu bir olduğuna göre çoğunluğun rivayetinin, azınlıkta kalanların rivayetine tercih edilmesi gerekir.

 

Yine bu Hadiste, üzerinde durulması lazım gelen bir mesele de ( =kuyu) kelimesinin ( =içinde abdest suyu bulunan matara büyüklüğünde bir kap) kelimesiyle açıklanmasıdır.

 

Ancak bu tefsir şekli bazı kişilerce benimsenmemişse de aslında lugatçıların ekseriyyeti bunu kabul etmemektedir. Hadisin iki ravisi Müsedded ile Abbad arasında üç noktada rivayet farkı vardır:

 

1. Abbad, "bana Evs haber verdi" tabiriyle rivayette bulunurken Müsedded'in rivayetinde bu tabir yoktur. Binaenaleyh Müsedded bu hadisi bir başkasından duymuş da olabilir ki Abbad'ın rivayetinin buna göre daha kuvvetli olduğu ortadadır.

 

2. Abbad'ın rivayetinde, Abbad'ın hadis aldığı Evs'in "bizzat gördüm" dediği nakledilirken Müsedded'in rivayetinde "Evs gördü" ifadesi vardır. (Bazı nüshalarda "gördü" tabiri de geçmiyor.)

 

3. Abbad'ın rivayetinde ( ve ) ta'birleri var, Müsedded’inkinde yoktur.

 

Bir de bu hadisin senedinde ve metninde ızdırap vardır. Yani hadis muzdariptir.

 

Senetteki ızdırab şudur: Ebu Davud'un bu rivayetinde hadisi Huşeym, Ya'la b. Ata ve Ata vasıtasıyla Evs'den rivayet etmiştir. Musannif Ebu Davud'la Ahmed ibn Hanbel'in rivayetinde olduğu gibi Hammad b Seleme ile Şüreyk b. hadisi Ya'la ibn Ata ve Evs yoluyla Ebu Evs'den rivayet etmişlerdir.

 

Metindeki ızdırab ise, şudur: Hüseyin'in rivayetnide Evs, "Rasulullah (s.a.v.)'i abdest alıp ayakkabılarına ve ayaklarına meshederken gördüm" dediği halde, Hammad b. Seleme'nin rivayetinde Evs, "Babamı abdest alıp ayakkabılarını meshederken gördüm de "sen ayaklarının üzerine mesh mi ediyorsun?" dedim. O da "Ben Rasulullah (s.a.v.)'i ayaklarının üzerine meshederken gördüm" cevabını verdi" diyor. Bu farklar arasında bir tercih yapılamadığından hadis ızdırabdan kurtulamıyor.